Türkiye Üzerinden Rusya’ya Transit İşlemlerinde Yaşanan Sorunlar ve Yaptırımların Etkisi
Rusya’ya yönelik uluslararası yaptırımların etkisiyle birlikte, Türkiye üzerinden gerçekleşen transit taşımacılıkta önemli zorluklar ortaya çıkmış durumda. Sadece Türk firmaları değil, üçüncü ülke menşeli yükler ve taşıyıcılar da sürecin karmaşık yapısından doğrudan etkileniyor. Taşıma güzergâhları, belge talepleri ve gümrük uygulamaları, önceki dönemlere kıyasla çok daha dikkatli ve özenli yönetilmek zorunda.
1. Yaptırımların Yansıması: Dolaylı Engeller, Artan Riskler
Her ne kadar Türkiye, Rusya’ya karşı doğrudan bir yaptırım uygulamıyor olsa da, özellikle Avrupa Birliği ve ABD merkezli firmaların tedarik zincirinde yer alan ürünlerin Rusya’ya ulaştırılması, dolaylı yaptırım denetimlerine takılabiliyor. Yükün içeriği, menşei, tedarikçi yapısı gibi unsurlar detaylı şekilde inceleniyor. Yaptırıma tabi olabilecek malların taşınması durumunda hem taşıyıcı firma hem de ihracatçı hukuki ve ticari risklerle karşı karşıya kalabiliyor.
2. Gümrüklerde Artan İnceleme ve Bekleme Süreleri
Rusya’ya giriş yapan tüm araçlar, taşıma plakası ya da menşei fark etmeksizin daha sıkı kontrol süreçlerinden geçiyor. Hem güzergâh üzerindeki sınır kapılarında (örneğin Belarus, Gürcistan, Kazakistan sınırlarında) hem de Rusya giriş noktalarında evrak kontrolleri uzuyor, fiziki kontroller yaygınlaşıyor. Bu da transit süresini tahmin edilmesi zor hale getiriyor.
Bazı ürün grupları, özellikle hassas ya da stratejik kabul edilen ürünler detaylı kontrole tabi tutuluyor. Ambalaj bilgilerinden paletleme şekline, menşe bilgilerinden sertifikalara kadar birçok unsur gerekçe gösterilerek kontrol süresi uzatılabiliyor. Bu durum taşımanın hızını düşürüyor ve maliyetleri artırıyor.
3. Evrak Uyuşmazlıkları ve Belirsiz Talepler
Transit işlemler sırasında kullanılan belgelerde (faturalar, menşe şahadetnamesi, taşıma belgeleri, TIR Karnesi, Transit Beyannamesi vb.) Rus makamları tarafından talep edilen ilave bilgiler ya da şekil şartları, Türkiye’den çıkan belgelerle tam olarak örtüşmeyebiliyor. Özellikle yüklerin içeriği, menşei veya alıcısıyla ilgili ek açıklamalar istenmesi, geçişin durdurulmasına sebep olabiliyor.
4. Alternatif Rotalarda Artan Karmaşa ve Ek Maliyet
Karayolunda doğrudan Rusya’ya geçişte yaşanan sorunlar nedeniyle bazı taşıyıcılar, Gürcistan–Azerbaycan–Rusya hattı veya Orta Asya koridorunu tercih ediyor. Ancak bu güzergâhlar da zaman zaman siyasi gerginlikler, geçici kapatma kararları veya teknik sınırlamalarla karşı karşıya kalıyor. Ek geçiş belgeleri, ikinci ülke vizeleri ve yerel uygulamalar lojistik süreçleri ciddi şekilde karmaşıklaştırıyor.
5. Bankacılık ve Ödeme Sistemlerindeki Kısıtlamalar
SWIFT Kısıtlamalarının Ödeme Süreçlerine Etkisi
Rusya’nın çok sayıda bankasının SWIFT sisteminden çıkarılması, ticaretin finansal boyutunda ciddi sorunlar yaratıyor. Ödemelerin alınması veya gönderilmesi, alternatif sistemler ve dolaylı yollar üzerinden yürütülmeye çalışılıyor. Bu durum, işlemlerin yavaşlamasına ve güvenlik risklerinin artmasına neden oluyor. Ticari sözleşmelerin tahsilat ve vade yapıları da bu belirsizlikten etkileniyor.
6. Lojistik ve Gümrük Süreçlerinde Profesyonel Destek Zorunluluğu
Tüm bu koşullar altında, Rusya’ya yönelik transit taşımalarda sürecin profesyonelce yönetilmesi artık bir tercih değil, zorunluluk haline geldi. Güzergâh seçimi, belge hazırlığı, yük planlaması ve karşılıklı ticari ilişkilerin tüm adımları titizlikle kurgulanmalı. Güncel mevzuata hakimiyet ve çok yönlü risk analizi artık her taşımada temel gerekliliklerden biri.
M.Sercan ODABAŞI
Gümrük Müşaviri
____________________________________________________________________________________________________________________
Transit Operations to Russia via Turkey: Challenges and the Impact of Sanctions
Challenges in Transit Operations to Russia via Turkey under the Impact of Sanctions
With the influence of international sanctions on Russia, significant challenges have emerged in transit transportation through Turkey. Not only Turkish companies, but also carriers and cargoes of third-country origin are directly affected by the complex structure of the process. Transport routes, document requirements, and customs procedures must now be managed with much greater attention and precision compared to previous periods.
1. Reflections of Sanctions: Indirect Barriers and Increased Risks
Although Turkey does not impose direct sanctions on Russia, shipments involving products within the supply chains of European Union or U.S.-based companies may be subject to indirect sanction controls. The content of the cargo, its origin, and supplier structures are examined in detail. If goods potentially subject to sanctions are transported, both the carrier and the exporter may face legal and commercial risks.
2. Increased Inspections and Waiting Times at Customs
All vehicles entering Russia, regardless of license plate or origin, are subject to stricter control procedures. At both border crossings along the route (e.g., Belarus, Georgia, Kazakhstan borders) and at Russia’s entry points, document checks take longer and physical inspections are more frequent. This makes it difficult to estimate transit durations.
Certain product groups, especially those considered sensitive or strategic, undergo more detailed checks. From packaging information and palletization to certificates and origin details, various factors may be used as grounds to extend inspection times. As a result, transport speed decreases and costs rise.
3. Document Inconsistencies and Uncertain Requirements
Documents used during transit operations (invoices, certificates of origin, transport documents, TIR Carnets, Transit Declarations, etc.) may not fully align with the additional requirements or formalities demanded by Russian authorities. Additional explanations about the cargo, its origin, or consignee may be requested, leading to delays or even suspension of the transit process.
4. Increased Complexity and Extra Costs on Alternative Routes
Due to challenges in direct overland routes to Russia, some carriers opt for alternatives such as the Georgia–Azerbaijan–Russia line or the Central Asia corridor. However, these routes are also subject to political tensions, temporary closures, or technical limitations. Additional transit permits, secondary country visas, and local regulations further complicate logistics processes and raise costs.
5. Banking and Payment Restrictions: The Impact of SWIFT Limitations
The exclusion of many Russian banks from the SWIFT system creates severe difficulties in the financial dimension of trade. Payments are often attempted through alternative systems or indirect methods. This slows down transactions and increases security risks. Contractual structures regarding collections and payment terms are also adversely affected by these uncertainties.
6. The Necessity of Professional Support in Logistics and Customs Processes
Under these conditions, managing transit operations to Russia professionally has become not just an option but a necessity. Route selection, document preparation, cargo planning, and all steps of commercial relations must be carefully structured. Full awareness of current regulations and comprehensive risk analysis are now indispensable requirements for every shipment.
M. Sercan ODABAŞI
Customs Consultant
